با مشارکت دانشگاه ادیان و مذاهب؛

نشست علمی «اقدامات امام حسن عسکری(ع) برای زمینه‌سازی امامت امام زمان(عج)» برگزار شد

تاریخ انتشار:

انتقال کم‌هزینه امامت، مهمترین کار امام حسن عسکری(ع) بود.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، به همت خبرگزاری اهل‌بیت(ع) و با مشارکت دانشگاه ادیان و مذاهب نشست علمی «اقدامات امام حسن عسکری(ع) برای زمینه‌سازی امامت امام زمان(عج)»، در سالن کنفرانس خبرگزاری ابنا برگزار شد.
در این نشست حجت الاسلام و المسلمین دکتر «احمد فلاح‌زاده» عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و دکتر «محمدتقی ذاکری» عضو هیئت علمی و مدیر گروه تاریخ اسلام دانشگاه ادیان و مذاهب سخنان خود را ارائه کردند.

دکتر احمد فلاح‌زاده، تشریح کرد: در این دوره یعنی امامت امام عسکری(ع) پیشگویان به صورت مشخص به دربار می‌گویند اتفاقات خاصی در حال رخ دادن است ولی دربار ضمن اینکه باور چندانی ندارد ولی به هر حال احساس خطر کرده و اقداماتی را در  دستور کار خود قرار داد.

وی افزود: معتز عباسی، مهتدی عباسی و معتمد عباسی همگی به این نتیجه رسیدند که احتمال تولد خیلی بالاست لذا فشارها به امام حسن عسکری(ع) زیاد شد؛ معتز به حاجب دستور داد که امام را به فلان محل ببر و ایشان را به شهادت برسان. این اتفاق در حدود سال ۲۵۵ رخ می‌دهد و امام(ع) هم معتز را نفرین کرد و او به درک واصل شد؛ بعد از او مهتدی روی کار آمد و او به حضرت علی(ع) ارادت ویژه داشت و حتی به تبعیت از امام علی(ع) صندوقی برای ابراز پیشنهادات و انتقادات مردم ایجاد کرد ولی او با این ویژگی‌ها هم دنبال شهادت امام حسن عسکری(ع) بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اضافه کرد: امام مهدی(عج) بر اساس شواهد تاریخی تا رجب ۲۵۶ به دنیا نیامدند لذا تاریخ تولد ۲۵۵ درست نیست. گروه اهل حدیث که شبکه رسانه‌ای حکومت عباسی بود و در مقام امام جمعه و جماعت و شاخه نظامی فعالیت داشتند تصویری از مهدی ارائه می‌کردند که در واقع مهدی از عباسیون است.

وی با بیان اینکه بحث دیگر بحث شورش شیعیان بود، ادامه داد: در ری، قزوین و طبرستان شورش‌هایی از سوی شیعیان رخ داد ولی حکومت عباسی با شدت با آن برخورد کرد زیرا مباحثی از جمله خطر سقوط حکومت عباسی در میان بود.

دکتر فلاح‌زاده با بیان اینکه از زمانی که حضرت مهدی(عج) متولد شدند اتفاقات جدیدی رخ داد، اظهار کرد: تا پیش از این همه تلاش خود را کردند که امام عسکری(ع) به شهادت برسند که فرزندشان متولد نشود ولی موفق نشدند و فرزند امام(ع) متولد شدند. در دوره معتز بین سامراء و بغداد درگیری ده ماهه ایجاد شد و این درگیری فرصت خوبی برای امام ایجاد کرد و در نهایت خلیفه سامراء پیروز شد. وقتی امام مهدی(عج) متولد شدند افراد خاصی از آن مطلع شدند؛ افرادی سرشناس، قابل اعتماد و قابل اطمینان.

وی ادامه داد: اگر چیزی از بیت امامت صادر می‌شد به عنوان امری مقدس مورد قبول بسیاری از افراد جامعه بود و حتی از بلاد دیگر و ترکان هم به بیت امام عسکری(ع) می‌آمدند و حاجت می‌گرفتند. بیت امام(ع) طوری بود که وسعت زیادی داشت و فقرا برای رفع نیازمندی‌های خود به آن مراجعه داشتند و اعتبار بیت تا جایی بود که وقتی خبر تولد امام مهدی(عج) پخش شد خیلی‌ها آن را پذیرفتند.

دکتر فلاح‌زاده تصریح کرد: سامراء وقتی به پایتخت تبدیل شد مردمی که عازم حج بودند از این شهر عبور می‌کردند و همین مسئله سبب می‌شد تا فرصت خوبی برای شیعیان در دیدار با امام عسکری ایجاد شود و مردم دیگر هم به ملاقات خلیفه می‌رفتند. امام عسکری(ع) فرزند متولد شده خود را به افراد قابل اعتماد و صحابه درجه یک خودشان نشان دادند.

وی افزود: برخی افراد اهل علم بودند و امام را با ساز و کار علمی پذیرفته بودند لذا امام عسکری(ع) نامه‌هایی به این افراد نوشت و برای آنان توضیحاتی در این باره داد که در کتب مختلف این نامه‌ها گردآوری شده است. همچنین همانطور که گفته شد غیر از اهل خانه امام(ع)، افرادی که به سامرا رفت و آمد داشتند هم به بیت امام رفته و امام مهدی(عج) را ملاقات می‌کردند و بیش از ۲۰ نفر از این افراد امام را دیدند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه بحث دیگر در معرفی امام مهدی(عج) تشکیل شبکه تبلیغاتی از سوی امام عسکری(ع) است، افزود: یک عالم بزرگی در هر شهری بود که افرادی با او مرتبط بودند؛ این افراد در شهرها و بلادهای مختلف حضور داشتند و نامه‌های امام به این افراد می‌رسید. ارسال پیک هم از دیگر کارهای امام عسکری(ع) بود. برخی هم وقتی خبر تولد به آنان می‌‌رسید نامه تبریک می‌فرستادند. بسیاری از این نامه‌ها را شیخ طوسی داشته است که در ماجرای آتش‌زدن کتابخانه ایشان در بغداد از بین رفت.

وی با اشاره به وجود گروه‌های مختلف در این دوره، تصریح کرد: از جمله این گروه‌ها واقفیه، فطحیه و زیدیه بودند. این واقفی‌ها روی امامت امام عسکری(ع) توقف داشتند و امامت امام زمان(عج) را قبول نداشتند کما اینکه در دوره امام رضا(ع) بر امامت امام کاظم(ع) توقف کردند که برخورد با این افراد بسیار دشوار بود زیرا افرادی سرشناس و مطرح بودند.

این استاد دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: گروه دیگر هم غلات بودند که گروهی بسیار خطرناک بودند و امام آنان را فاسق می‌نامید و می‌فرمود که خدا آنان را لعنت کند. اینها سراغ کسانی چون ابوهاشم جعفری رفته و ادعاهای خود را از زبان او بیان می‌کردند.

وی در پایان افزود: موضوع دیگر در نهادینه‌کردن بحث امامت امام زمان(عج) ارتباطات امام با گروه‌های مختلف بود و حتی کسانی در دربار عباسی حضور داشتند؛ کسانی از عباسیان خود را سید می‌دانستند و امام عسکری(ع) با برخی از این افراد مرتبط بود. مسئله دیگر اینکه در روز تولد امام زمان(عج) گوسفندان زیادی از سوی امام نذر و به فقرا داده شد و از سالیان بعد هم این کار انجام می‌شد.

در ادامه این نشست دکتر محمدتقی ذاکری، با بیان اینکه خیلی از فعالیت‌های اهل بیت(ع) به دلایل مختلف گزارش نشده است، گفت: مثلا در دوره امام سجاد(ع) و بعد از شهادت امام حسین(ع) فرصتی برای وحدت امت اسلامی باقی نماند که امام سجاد(ع) بخواهند این فرایند را دنبال کنند.
وی افزود: امام سجاد(ع) از این فرصت بهره برده و در قالب دعا به هویت‌بخشی تشیع پرداختند؛ در این دوره امکانی برای وحدت، وجود نداشت زیرا دولت اموی این فرصت را با شهادت امام حسین(ع) از بین برده بود لذا در این دوره تشیع اعتقادی به صورت کامل در حال تحقق بود و کسانی دور و بر امام و از یاران او بودند که واقعا به تشیع اعتقاد داشتند.
دکتر ذاکری با بیان اینکه اگر بخواهیم کار ویژه امام عسکری(ع) را تعریف کنیم بحث انتقال امامت به امام مهدی(عج) است، تصریح کرد: البته نباید رسالت امام را به یک کارکرد منحصر کنیم ولی این کارکرد ویژه امام و مورد اهتمام ایشان بوده است؛ امام عسکری(ع) چنین فعالیتی را انجام دادند و شرایط را طوری تدبیر کردند که انتقال امامت هزینه چندانی برای شیعه نداشته باشد و اگر افتراقی هم رخ دهد ماندگار نباشد لذا با کمترین هزینه امامت را انتقال دادند و فرقه‌سازی چندانی ایجاد نشد.
این استاد دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: امام عسکری(ع) در دوره امامتشان طیفی را شناسایی کردند که شخصیت‌های مطرح امامی بودند و اقداماتی انجام دادند که هزینه‌های انتقال امامت را بسیار پایین آورد لذا عموم مردم و افراد خاص از بحث تولد آگاهی پیدا کردند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: یکی از کارهای امام عسکری(ع) فرهنگسازی زیارت اربعین بود که در روایت معروفشان بیان شده است؛ ذهنیت امام در این مقطع، نمادسازی است لذا اربعین به عنوان یک نماد بزرگ در این روایت بیان شد. ایشان فرمودند از نشانه‌های مؤمن این ۵ کار است؛ انگشتر به دست راست‌کردن، جهر ببسم الله، سجده بر خاک، زیارت اربعین و …؛  این روایت و روایات مشابه نشان می‌دهد که امام، ذهنیت نمادسازانه دارند.
دکتر ذاکری تصریح کرد: امام عسکری(ع) اقدامات مهمی انجام دادند که در دوره غیبت صغری چالش‌های شیعه امامیه به حداقل رسید. امام عسکری(ع) امام یازدهم است و در آن موقع اینکه امامت چیست، آیا به نصب است و نیاز علم و عصمت دارد، نیازمند تبیین بود و ایشان در این کار موفق شدند.
وی در ادامه بیان کرد: انکاری که برای امامت امام رضا(ع) شکل گرفت خیلی بیشتر از دوران‌های دیگر بود زیرا حتی نسبت امام جواد(ع) به امام رضا(ع) را منکر شدند. این افراد متاسفانه جزء یاران ظاهری امام، اهل عبادت و علم و اهل تالیف و کتاب و جزء مشایخ حدیث هم بودند. در دوره امام عسکری(ع) هم کمابیش این مسائل وجود دارد و امام هم آنان را مذمت کرده است.
این استاد دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه امام عسکری(ع) وکلای خود را از بین شخصیت‌های تراز اول عملی انتخاب کرده بود، گفت: کسی مانند عثمان بن سعید از کودکی در منزل امام بزرگ و تربیت و در این دوره تبدیل به وکیل اول و سرپرست وکلا شده بود؛ در عصر غیبت چهار وکیل امام زمان(عج) تربیت‌شده امام عسکری(ع) بودند.
وی با اشاره به وجود برخی از شخصیت‌های منحرف، گفت: این افراد عمدتا مدعی علم ویژه و مقام و موقعیت خاص بودند و اینکه حتی صاحب کرامت هستند یعنی هر چیزی که امام متصف به آن بود به خودشان نسبت دادند؛ حتی در دوره امام هادی(ع) کسانی ادعای بابیت امام عسکری را داشتند و البته مورد لعن شدید امام قرار گرفتند.
دکتر ذاکری در پایان با بیان اینکه همه ائمه فقیه بودند ولی این لقب مختص امام عسکری(ع) است، افزود: این مسئله به دلیل آن است که اشکالات علمی بر آن امام می‌گرفتند تا امامت ایشان را زیر سؤال ببرند لذا چالش اصلی امامیه همین افراد منحرف از وکلا از جمله غلات بودند.

مطالب مشابه